5W1H - Công thức giúp bạn cải thiện khả năng viết

5W1H là một công cụ tư duy đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả, giúp bạn làm rõ vấn đề bằng cách trả lời sáu câu hỏi cơ bản: What, Why, Where, When, Who, và How. Phương pháp này không chỉ giúp bạn viết blog mạch lạc, đầy đủ, mà còn rất hữu ích khi lập kế hoạch, viết báo cáo hay phân tích sự việc. Nhờ 5W1H, bạn có thể nhanh chóng xác định mục tiêu, tổ chức ý tưởng và truyền tải thông tin rõ ràng, tránh bỏ sót các yếu tố quan trọng. Đây chính là “xương sống” để nâng cao kỹ năng giao tiếp, làm việc và sáng tạo nội dung trong bất kỳ lĩnh vực nào.

---

5W1H là gì?

5W1H là một phương pháp phân tích và đặt câu hỏi rất nổi tiếng, giúp bạn hiểu đầy đủ một vấn đề, lập kế hoạch thu thập thông tin. 5W1H là viết tắt của:

• What - Cái gì?
• Why - Tại sao?
• Where - Ở đâu?
• When - Khi nào?
• Who - Ai?
• How - Như thế nào?

Bảng sau tóm tắt 5W1H

Yếu tố	Câu hỏi	Ý nghĩa	Ví dụ
What	Cái gì?	Xác định sự việc, nội dung, chủ đề chính	Viết blog về kỹ năng mềm
Why	Tại sao?	Lý do, mục tiêu, giá trị	Giúp người đọc phát triển bản thân
Where	Ở đâu?	Địa điểm, bối cảnh xảy ra	Trong môi trường làm việc
When	Khi nào?	Thời điểm, giai đoạn	Khi bắt đầu công việc mới
Who	Ai?	Đối tượng liên quan, chịu trách nhiệm	Nhân viên văn phòng
How	Như thế nào?	Phương pháp, cách thực hiện, quy trình	Qua các buổi đào tạo kỹ năng

---

Ứng dụng 5W1H trong viết Blog như thế nào?

What - Viết về cái gì?

• Chủ đề chính là gì?
• Nội dung chính mà bạn muốn truyền tải? => Xác định rõ chủ đề để tránh lan man.

Why - Tại sao viết?

• Vì sao bạn chọn chủ đề này?
• Nó có giá trị, lợi ít gì cho người đọc? => Đây là lý do và động lực giúp thu hút người đọc.

Where - Áp dụng ở đâu?

• Chủ đề này có bối cảnh áp dụng cụ thể nào?
• Môi trường, lĩnh vực, hoàn cảnh? => Làm cho nội dung có chiều sau và thực tế hơn.

Who - Hướng đến đối tượng người đọc nào?

• Đối tượng đọc là ai?
• Họ cần gì, quan tâm đến vấn đề, chủ đề gì? => Viết để người đọc thấy Bài này dành cho mình.

How - Viết như thế nào?

• Cấu trúc bài blog (mở đầu, thân bài, kết luận).
• Lựa chon ngôn ngữ gần gũi, hay học thuật.
• Bổ sung các ví dụ, hình ảnh, bullet list => Giúp bài viết dễ đọc, dễ hiểu.

Bảng tóm tắt ứng dụng 5W1H khi viết Blog

Yếu tố	Câu hỏi	Mục tiêu trong viết blog	Ví dụ minh họa
What	Viết về cái gì?	Xác định chủ đề, nội dung chính	Viết về kỹ năng giao tiếp
Why	Tại sao viết?	Nêu lý do, giá trị, lợi ích cho người đọc	Giúp độc giả tự tin hơn khi giao tiếp
Where	Áp dụng ở đâu?	Bổ sung bối cảnh thực tế, nơi độc giả có thể áp dụng	Trong môi trường công sở
When	Khi nào?	Gắn yếu tố thời điểm, xu hướng, tính thời sự	Đầu năm, mùa tuyển dụng
Who	Viết cho ai?	Xác định đối tượng độc giả mục tiêu	Sinh viên mới ra trường
How	Viết như thế nào?	Lên bố cục, phong cách, bổ sung ví dụ, danh sách, hình ảnh	Viết rõ ràng, có bullet list, dễ đọc

Ứng dụng 5W1H trong báo cáo như thế nào?

What - Báo cáo về việc gì?

• Xác định nội dung cần báo cáo.
• Vấn đề, sự kiện, hay chủ đề cần được trình bày là gì?

Why - Tạo sao cần báo cáo?

• Lý do lập báo cáo.
• Báo cáo nhầm mục đích gì? => Ghi nhận, đánh giá, rút kinh nghiệm, hay ra quyết định.

Where - Diễn ra ở đâu?

• Địa điểm hoặc khu vực xảy ra các vấn đề được đề cập trong báo cáo.
• Phạm vi ảnh hưởng của sự việc.

When - Xảy ra khi nào?

• Thời gian sự việc xảy ra
• Khoảng thời gian báo cáo => theo ngày, tuần, tháng, quý

Who - Ai liên quan?

• Những cá nhân, bộ phận có liên quan đến nội dung báo cáo.
• Ai chịu trách nhiệm, ai bị ảnh hưởng?

How - Đã diễn ra như thế nào? Đã xử lý ra sao?

• Diễn biến chi tiết của sự việc.
• Các hành động đã thực hiện, hướng xử lý, giải pháp đề xuất.

Bảng tóm tắt ứng dụng 5W1H khi báo cáo

Thành phần	Câu hỏi gợi ý	Mục tiêu	Ví dụ
What	Vấn đề hoặc sự việc gì đã xảy ra?	Xác định sự kiện hoặc nội dung báo cáo chính	Sự cố mất điện tại xưởng sản xuất
Why	Tại sao lại xảy ra vấn đề đó?	Tìm nguyên nhân, bối cảnh hoặc lý do chính	Do máy biến áp quá tải
Where	Vấn đề xảy ra ở đâu?	Xác định địa điểm, phạm vi ảnh hưởng	Tại phân xưởng số 3
When	Xảy ra khi nào? Trong khoảng thời gian nào?	Xác định thời điểm để theo dõi, đánh giá tiến độ	Lúc 14h ngày 01/07/2025
Who	Ai liên quan? Ai bị ảnh hưởng? Ai xử lý?	Ghi rõ đối tượng, bộ phận liên quan hoặc chịu trách nhiệm	Bộ phận kỹ thuật, quản lý nhà xưởng
How	Sự việc diễn ra như thế nào? Xử lý ra sao?	Diễn giải diễn biến sự việc và hướng xử lý hoặc giải pháp	Dừng máy, thay biến áp, kiểm tra toàn hệ thống

---

Ứng dụng 5W1H trong lập kế hoạch như thế nào?

What - Lập kế hoạch cho việc gì?

• Xác định mục tiêu hoặc nội dung chính của kế hoạch.
• Kế hoạch đang hướng tới kết quả cụ thể nào?

Why - Tại sao cần lập kế hoạch này?

• Lý do lập kế hoạch là gì?
• Vấn đề cần giải quyết, hoặc cơ hội cần nắm bắt?

Where - Kế hoạch diễn ra ở đâu?

• Xác định rõ địa điểm thực hiện hoặc phạm vi áp dụng.
• Có thể là thực địa, văn phòng, chi nhánh, online,…

When - Thực hiện khi nào?

• Thời gian bắt đầu, thời gian kết thúc.
• Mốc thời gian quan trọng (milestones) hoặc từng giai đoạn.

Who - Ai sẽ tham gia và phụ trách?

• Những cá nhân, phòng ban, đối tác liên quan.
• Ai chịu trách nhiệm cho từng phần công việc.

How - Kế hoạch thực hiện như thế nào?

• Các tổ chức thực hiện, trình tự công việc.
• Các bước, nguồn lực, ngân sách, công cụ, …

Bảng tóm tắt ứng dụng 5W1H khi lập kế hoạch

Yếu tố	Câu hỏi gợi ý	Mục tiêu khi lập kế hoạch	Ví dụ minh họa
What	Kế hoạch cho việc gì?	Xác định mục tiêu, nội dung cụ thể của kế hoạch	Tổ chức hội thảo khách hàng
Why	Tại sao cần kế hoạch này?	Nêu lý do lập kế hoạch, vấn đề cần giải quyết	Nâng cao nhận diện thương hiệu
Where	Kế hoạch diễn ra ở đâu?	Xác định địa điểm thực hiện hoặc phạm vi triển khai	Tại hội trường công ty, phạm vi: miền Trung
When	Khi nào thực hiện?	Thời gian bắt đầu – kết thúc, các mốc quan trọng	Từ 01/08 đến 30/09/2025
Who	Ai phụ trách, ai tham gia?	Xác định vai trò, trách nhiệm của từng cá nhân/bộ phận	Phòng Marketing, Nhân sự, Đối tác kỹ thuật
How	Thực hiện như thế nào?	Trình tự hành động, nguồn lực, ngân sách, phương pháp triển khai	3 bước triển khai, ngân sách 80 triệu VNĐ

---

Ứng dụng 5W1H vào trong lập trình như thế nào?

What - Viết để làm gì?

• Xác định chức năng hoặc bài toán đang cần giải quyết.
• Giúp tránh code dư thừa, sai hướng hoặc không giải quyết được hết yêu cầu thật sự.

Why - Tại sao cần lập trình phần này?

• Hiệu được mục đích kinh doanh hoặc logic nghiệp vụ phía sau.
• Tránh viết code “mù mờ”, không hiểu giá trị thực tế.

Where - Phần này nằm ở đâu trong hệ thống?

• Xác định vị trí, tầng (layer), module sẽ triển khai.
• Quan hệ với các thành phần khác như Database, API, Frontend, ..

When - Khi nào chạy đoạn code này?

• Xác định thời điểm thực thi.
• Làm rõ luồng hoạt động để xử lý đúng context.

Who - Ai sử dụng hoặc liên quan đến đoạn code này?

• Xác định đối tượng tương tác (user, hệ thống khác, lập trình viên khác)
• Phục vụ cho debugging, logging, hoặc design API phù hợp.

How - Sẽ lập trình như thế nào?

• Lựa chọn ngôn ngữ, công nghệ, design pattern phù hợp.
• Đưa ra giải pháp kỹ thuật phù hợp, tối ưu.

Bảng tóm tắt ứng dụng 5W1H vào trong lập trìnhi

Yếu tố	Câu hỏi gợi ý	Mục tiêu trong lập trình	Ví dụ minh họa
What	Đoạn code/func này dùng để làm gì?	Xác định chức năng, nhiệm vụ chính của đoạn mã	Tạo API xác nhận thanh toán
Why	Tại sao cần viết phần này?	Hiểu mục tiêu nghiệp vụ, giá trị sử dụng	Để tích hợp thanh toán với ví điện tử MoMo
Where	Nằm ở đâu trong hệ thống?	Xác định module, layer, tầng kiến trúc	Application layer trong module Billing
When	Khi nào code được chạy?	Xác định thời điểm trigger hoặc luồng xử lý liên quan	Sau khi người dùng bấm nút “Xác nhận thanh toán”
Who	Ai sử dụng, gọi hoặc bị ảnh hưởng?	Xác định người dùng, hệ thống liên quan hoặc developer cần phối hợp	Người dùng app mobile hoặc microservice PaymentConsumer
How	Lập trình như thế nào?	Mô tả cách triển khai: ngôn ngữ, framework, design pattern, công nghệ	Viết bằng ASP.NET Core, dùng Repository Pattern